باید توجه داشت که هر سری کابینت ایمنی ، دارای خصوصیات مربوط به
خود بوده و برای نیاز های ویژه ای بکار گرفته می شوند . استفاده کننده
بایستی محدودیتها و قابلیتها ی هر سری را شناسایی نماید و سپس انتخاب مورد
لزوم را انجام دهد . به منظور کاهش احتمال خطر و افزایش محافظت لازم است
خطر ، شناسایی و تعیین گردد و سپس کابینت مورد لزوم انتخاب گردد . نکته مهم
این است که مناسب بودن کابینت ایمنی بیولوژیک با نوع کاری که قرار است با
آن انجام شود توسط متخصص با تجربه حفاظتی و یا یک بهداشت کار صنعتی تأیید
گردد.
هدف از کاربرد کابینت های ایمنی بیولوژیک
کابینت های ایمنی بیولوژیک لامینار فلو برای اهداف زیر طراحی و ساخته شده است :
حفاظت از پرسنل دربرابر مواد مضر درون کابینت .
محافظت از
ماده ، محصول و آزمایشی که درون کابینت انجام می شود در برابر آلودگی های
موجود در محیط آزمایشگاه و در برابر انتقال آلودگی در درون خود کابینت.
حفاظت از محیط در برابر آلودگی ها موجود در درون کابینت .
هپا فیلتر
در تمامی
کابینتهای ایمنی بیولوژیک از هپا فیلتر استفاده شده است . این فیلتر قادر
است ذرات و میکرو ارگانیزم ها را از هوا جدا کند . هپا فیلتر نمی تواند
بخار یا گاز را از هوای ساده جدا کند .
انواع کابینت های ایمنی بیولوژیک
این کابینت ها به سه دسته تقسیم می شود :
Class I , Class II , Class III
کابینت های Class I و Class II برای کارهایی که دارای ریسک کم و
یا متوسط است بکار گرفته می شوند ( موادی که خطر کم یا متوسط دارند )
کابینت های Class III برای مواردی که خطر زیاد دارند استفاده می شوند .
کابینت ها ی Class I
کابینت های Class I ، کابینت های نیمه بسته هستند که برای
کارهایی که با مواد کم خطر یا خطر متوسط مرتبط می باشند مورد استفاده قرار
می گیرد . در این حالت نیازی به حفاظت از ماده و محصول مورد آزمایش نیست .
این کابینت ها قدرند پرسنل و محیط را از آلودگی حفاظت نمایند .
کابینت Class I قادر به حفاظت محصول از آلودگی های محیط و هوای
اتاق نیست . هپا فیلتر مصرفی در کابینت Class I اختلاف اساسی مابین این
دستگاه و یک فیوم هود را تشکیل می دهد . حفاظت محیط توسط هپا فیلتر که هوای
خروجی را فیلتریزه میکند صورت می پذیرد . حفاظت پرسنل به وسیله جریان ثابت
هوا فیلتر نشده که از دریچه جلو وارد می شود صورت می پذیرد . جریان کنترل
شده هوا به درون محل کار، مانع فرار ذرات آلوده از دریچه جلو به خارج از
کابینت می شود و حفاظت پرسنل را تضمین می کند .
کابینت های Class II
بر خلاف کابینت های Class I ، این سری قادر هستند از پرسنل ،
محیط و از نمونه حفاظت نمایند . بدین ترتیب چنین کابینت هایی در آزمایشگاه
ها ، بیمارستان ها و مراکز ساخت دارو ، که نیاز به هوایی پاک و محیطی بدون
آلودگی است باید استفاده شود.
بطور کلی کابینت Class II دارای دریچه ای در جلو بوده که برای
دسترسی به قسمت کاری تعبیه شده است هوای ورودی ثابتی وارد کابینت شده و در
قسمت کاری ، جریان هوای فیلتریزه شده عمودی وجود داشته و هوای خروجی هم از
هپا فیلتر عبور داده میشود .
وجود جریان هوای عمودی و وجود دریچه جلو ، در بین تمامی کابینتهای
Class II مشابه است . ولی الگوی جریان هوا و سرعت آن ، وضعیت هپا فیلتر ،
دفعات ونتیلاسیون و میزان آن و روش های اگزوز هوا ، درانواع کابینت های
Class II متفاوت می باشد.
انواع کابینت های CLASS II
انواع کابینت های Class II به سه دسته اصلی زیر تقسیم می شوند :
Type A ,Type B, Type B2%100 total Exhaust
هر نوع دیگر ، از این سه دسته اصلی مشتق می شوند . اختلاف اصلی
مابین این سه دسته ، درصد هوایی است که اگزوز شده و یا مجدداً سیرکولاسیون
پیدا کرده و روشی است که هوای خروجی از قسمت کاری بیرون می رود.
در کابینت Type A نوع کلاسیک ، 3/2 از هوای کابینت به طور ثابت به چرخش در آمده و 3/1 از طریق یک کانال خارج می گردد.
در کابینت Type B نوع کلاسیک ، 3/1 از هوای کابینت به چرخش مجدد
درآمده و 3/2 از روی سطح کاری مستقیماً به بیرون فرستاده می شود . در
کابینت اگزوز کامل ، هیچ چرخش مجدد هوا وجود ندارد بلکه تمامی هوا به طور
مستمر به بیرون از کابینت اگزوز می گردد.
اخیراً یک طبقه بندی جدید توسط بسیاری از انستیتو ها و یا افراد خصوصی یک طبقه بندی جدید مورد استفاده قرار گرفته است.
این طبقه بندی توسط National Sanitation Foundation ( NSF) برای
کاربرد در استاندارد 49 تهیه شده است . NSF یک ارگان کاملاً غیر رسمی و
غیر تجارتی است و صرفاً جهت تحقیقات ، آموزش و خدمات دهی فعالیت می کند .
NSF سیستم طبقه بندی Class II را مجدداً بازسازی نموده تا منعکس کننده
تغییرات طراحی ها باشد . این سیستم جدید با سیستم کلاسیک که توضیح دادیم
متفاوت است . به جدول زیر توجه فرمایید .
نوع کلاسیک طبقه بندی NSF
Class II , Type A
Class II , Type B
Class II , 100% Exhaust
Class II , Type A Class II , Type A
Class II , Type B
Class II , Type B2
Class II , Type B3
کاربرد کابینت Class II , Type A
کابینت Type A برای کار با مواد کم خطر و یا دارای خطر متوسط
مناسب است . این کابینت محافظ استفاده کننده و محیط از ذرات معلق در هوای
درون کابینت می باشد . از طرفی ماده مورد آزمایش را از آلودگی های درون
آزمایشگاه محافظت می کند .
کاربرد کابینت Class II , Type B
کابینتهایType B برای کار با مواد بیولوژیک کم خطر یا دارای خطر
متوسط و داروهای cytotoxic و بعضی از مواد شیمیایی در کمیت های کم مناسب
است . این کابینت ، استفاده کننده و محیط را از ذرات معلق در هوا محافظت می
نمایند . علاوه بر این می تواند ماده مورد آزمایش را از آلودگی های
موجود در محیط آزمایشگاه حفاظت کند.
کاربرد کابینت Class II ,Type B2
کابینت های Type B2 برای کار با مواد بیولوژیک کم خطر یا دارای
خطر متوسط ، همچنین بعضی مواد بیولوژیک که با مواد شیمیایی سمی و رادیوفو
کلید ها مرتبط هستند مناسب است .
این نوع کابینت ، استفاده کننده و محیط را از مواد معلق ( ذرات
پخش شده در هوا ) محافظتمی کند . علاوه بر این ، مواد مورد آزمایش را از
آلودگی های موجود در آزمایشگاه حفاظت می کند . کابینت های Type B2 برای
کارهای مشابه کابینت های Type B مناسب هستند ، از طرفی قادرند با مواد
شیمیایی بیشتری کار کنند و امکان استفاده از تعداد بیشتری از مواد شیمیایی
با کمیت زیادتر وجود دارد .بنابراین استفاده از تجهیزات محافظه
در امر تحقیقات به منظور حفاظت از پرسنل ، محیط ، آزمونه و ... کاملاً
بدیهی است و باید مهم شمرده شود .
کابینت های کلاس II و III
تمامی انواع کابینتهای Class II از محصول و ماده مورد آزمایش در
برابر آلودگی های محیط ، حفاظت می کنند. هنگامیکه Type A و Type B و مدل
100 درصد اگزوز کابینت های Class II تحت تست بخارهای شیمیایی قرار می
گیرند ، تفاوت ما بین آنها بسیار جالب است .
جدا از آنچه که یک کابینت ایمنی انجام می دهد هپا فیلتر ها فقط
قادر هستند ذرات جامد پخش شده در هوا را جذب کنند و قادر به جذب گازها و
بخارات نیستند . به همین دلیل لازم است بدانیم بر سر بخارات مضر شیمیایی
درون انواع مختلف کابینت Class II چه می آید زیرا توجه کافی به حفاظت از
پرسنل و محیط کار در قبال مواد خطرناک لازم است .
تست های گوناگون برای نشان دادن عملکرد کابینت های Class II انجام
شده است.در تست تعیین بخارات بوسیله یک ژنراتور در انواع
مختلف کابینت تولوئن را تبخیر کرده و محل ژنراتور ، از طرف جلو به سمت عقب
تغییر داده می شود و نمونه های مختلف هوا از مناطق مختلف قسمت کاری گرفته و
مورد آزمون قرار می گیرد.
درکابینتهای 100 درصد اگزوز که هیچ گونه هوای چرخشی در آنها وجود
ندارد تمامی بخار تولید شده از کابینت خارج می شود و میزان بخار برگشتی در
جریان پایین رونده معادل صفر است.
نتایج این تلاشها ثابت می کند که عملکرد انواع مختلف کابینتهای
Class II در زمینه فیلتراسیون ، ونتیلاسیون و جریان هوا ، متفاوت می باشد .
جریان هوا در کابینت Type A برای کار با بخار های خطرناک ، مناسب نیست.
حتی اگر میزان کمی بخارات خطرناک وجود داشته باشد، کابینت های Type B و یا
مدل 100 درصد اگزوز باید استفاده شود . اگر ظروف حاوی مواد خطرناک که
احتمال تبخیر شدن دارد در یک کابینت Type B قرار گیرد ، باید در قسمت عقب
(1.2 عقب سطح کاری ) گذاشته شود تا جریان هوا مسدود نشده و بتواند به
مجرای خروجی برود . بدین ترتیب میتوان گفت آنها را باید در بخش اگزوز
مستقیم کابینت قرار داد.
این مطالب در پیشگویی میزان بخاری که در یک آزمایشگاه احتمال چرخش
در درون کابینت دارد مفید است و اگر بتوان این میزان را بطور دقیق تعیین
نمود به راحتی می توان تعیین کرد کدام نوع کابینت مناسب ترین است.
سیستم کابینت های ایمنی بیولوژیک Class III
کابینت های Class III، محفظه هایی ضد گاز ( گاز وارد و خارج نمی
شود ) برای کار با مواد خطرناک بیولوژیک هستند . از آنجاییکه این سیستم ،
بیشترین حفاظت را پدید می آورد هنگام کار با مواد عفونی تا مواد بسیار
خطرناک ، از آنها استفاده می شود . معمولاً این نوع کابینت براساس نیاز و
سفارش مشتری ساخته می شود .
این نوع کابینت ها برای کنترل ذرات آلوده کننده که در طی آزمایشات
مختلف تولید می شوند استفاده می گردد . از جمله توزین و رقیق کردن کار
سینوژن های شیمیایی کار با مواد بیولوژیک خطرناک ، کار با مواد غلیظ و یا
میزان زیادی از مواد خطرناک ، کار با موادی که حجم زیادی از ذرات معلق در
هوا را تولید می کنند.
این کابینت ها قادرند میکروارگانیزم هایی که برای پرسنل و محیط ،
مضر هستند را کنترل نمایند . همچنین قادرند ماده مورد آزمایش را از آلودگی
های موجود در محیط ، حافظت کنند. .
بنابراین با توجه به اهمیت کابینت های ایمنی بیولوژیک ، باید همواره چگونگی عملکرد آنها تحت کنترل باشد .
کابینت های ایمنی ( مبحث تکمیلی )
هدف اولیه کابینت های ایمنی (Safety cabinet ) محافظت پرسنل
آزمایشگاه از ذرات معلق حاصل از کار میکروب ها می باشد . هدف مهم دیگر
ایجاد یک محیط پاک جهت انجام کار می باشد . برای تحقق این اهداف طراحان این
کابینت ها از فیلترهای HEPA که قادر به حذف ذرات معلق در هوا هستند ،
استفاده کرده اند. از آنجا که فیلترهای HEPA در خلاف گازها شیمیایی
ناتوان می باشند کابینت های ایمنی که از این فیلتر ها استفاده می کنند برای
کار با گازهای شیمیایی مناسب نمی باشند به علاوه این کابینت ها برای کار
با سایر مواد شیمیایی نیز مناسب نبوده زیرا مواد شیمیایی باعث مسدود شدن
مجاری فیلتر های HEPA میشوند . بطور کلی سه گروه از کابینتهای ایمنی Safety
cabinet وجود دارد که به صورت کلاس های III و II و I نام گذاری شده اند
. کابینت های کلاس II به دو زیر کلاس Aو B تقسیم می شوند.
کابینت های کلاس I
کابینت های کلاس I درحقیقت گونه ای از هودهای Hood بکار رفته برای
جمع آوری گازهای شیمیایی هستند . در این کابینت ها جریان هوا به سمت داخل
کابینت بوده و کشیده شدن هوا از جلوی کابینت به داخل مانع از خروج عوامل
بیولوژیک به بیرون یعنی محلی که فرد مشغول کار می باشد خواهد شد . برخلاف
هودهای شیمیایی صفحه شیشه ای جلوی کابینت ثابت بوده و تنها یک فضای باز و
به ارتفاع 8 تا 10 اینچ باز می باشد .
سرعت جریان هوا معمولاً بین fpm100 - 75 است . شکل ایزودینامیکی
خاص محلول ورود هوا یا شیارهای تعبیه شده درکناره ها باعث جریان یافتن هوا
در یک طرف آن هم به سمت داخل کابینت می شوند ، به علاوه وجود یک شکاف در
عقب باعث می شود مقداری از هوای ورودی در کف کابینت جریان یابد و بقیه هوا
نیز با زاویه ای نسبت به سطح به سمت بالا کشیده شود و این جهت دار کردن
حرکت هوا باعث میشود که هیچگونه ارگانیسمی قادر به خروجی از کابینت نباشد .
عوامل گوناگونی وجود دارد که می توانند کار کابینت کلاس I را
مختل کنند ، سرعت حرکت هوا در داخل اطاقی که کابینت در آن قرار دارد می
تواند بر کار هود تأثیر منفی بگذارد همچنین عواملی مانند حرکات سریع فرد ،
انجام دادن کار کاملاً در جلوی ورودی کابینت یا وجود یک منبع حراتی مانند
چراغ بنزن می تواند بر عملکرد هود اثر گذار باشد . کار آتی سیستم را میتوان
با قرار دادن یک پانل در جلوی ورودی کابینت یعنی در سوراخ های محل قرار
گرفتن بازوهای فرد افزایش داد . سرعت جریان هوا دراین سوراخ ها بسیار بیشتر
از سرعت آن در ورودی جلوی کابینت می باشد به خصوص هنگامی که بازوهای فرد
استفاده کننده در درون این سوراخ ها باشد .
درصورتی که از کابینت کلاس I به نحو صحیح استفاده شود وسیله
محافظتی بسیار خوبی برای فرد استفاده کننده می باشد ولی فضای داخل کابینت
که کار در آنجا انجام می شود یک فضای پاک و مناسب نخواهد بود ، زیرا هوای
خارج مرتباً وارد کابینت می شود . برای کارهای شیمیایی این امر اهمیتی
ندارد ولی برای کارهای بیولوژیکی آلوده بودن هوای ورودی باعث آلوده شدن
کار خواهد شد.
درقسمت بالای کابینت معین در محل خروج هوا یک فیلتر HEPA قرار
می گیرد . در صورتی که در درون کابینت با مواد شیمیایی کار نشود (زیرا این
مواد می توانند از فیلتر عبور کنند) لزومی ندارد که خروجی کابینت به بیرون
اطاق منتقل شود ولی از آنجا که ممکن است زمانی فیلتر HEPA دچار نشتی شود
بهتر است خروجی کابینت به بیرون اطاق هدایت شود.
سیستمی که ممکن است دربعضی موارد با کابینت کلاس Iاشتباه شود .
کابینت با جریان لامینار افقی Flow cabinet horizonta است . این سیستم
دقیقاً عملی برعکس کابینت کلاسI کار می کند. در این سیستم هوای عبور داده
شده از فیلتر HEPA به محیط کار و به سمت فردی که مشغول کار است دمیده می
شود تا آلودگی ها ی موجود در فضای کابینت از آن خارج شود اما برای فرد
مشغول کار محافظتی وجود ندارد . همچنین کابینتی برای کار میکروبیولوژی به
شرطی که با عوامل بیماری زا کار نشود مناسب است .
کابینت های کلاس II
کابینت های کلاس II شرایطی را فراهم می کنند که تحت آن شرایط هم
فرد کارکننده و هم مواد و محیط های مورد کار از آلودگی محافظت می شوند .
دراین نوع کابینت ها هوای اطاق به داخل کابینت کشیده شده ولی به عوض عبور
از سطح کاری ، از سوراخ های تعبیه شده در جلوی ورودی کابینت وارد فضای زیر
کابینت می شود . این هوا توسط یک فن fan از پشت کابینت عبور داده شده و
وارد فضایی می شود که توسط دو فیلتر HEPA محصور شده است . مقداری از این
هوا پس از عبور از یکی از فیلتر ها به بیرون از کابینت هدایت شده و
مقداری دیگر پس از عبور از فیلتر دیگر وارد فضای داخل کابینت می شود
. جریان هوای وارد شده به داخل کابینت به صورت laminal flow می باشد و
باعث پاک بودن هوای داخل کابینت می شود . از آنجا که هوای وارد شده به
کابینت باید به طریقی از آن خارج شود بنابراین از دو طریق سوراخ های تعبیه
شده در ورودی کابینت و سوراخ ها موجود در عقب کابینت خارج می شود . به
طور کلی در کابینت های کلاسII هوای آلوده اطاق و هوای عبور کرده از سطح
کار وارد جریانی از هوا می شود که از فیلتر های HEPA عبور داده خواهد شد .
بنابراین سطح کاری دارای هوای تمیز بوده و از ورود هرگونه ارگانیسمی به
فضای خارج نیز جلوگیری می شود . کابینت های کلاس II دارای انواع مختلفی می
باشند.
کابینت های کلاس IIA
کابینت های کلاس IIA خیلی شبیه کابینت های کلاس II کلاسیک که در
بالا شرح داده شده هستند به منظور پاک نگهداشتن محیط کاری از هوای اطاق و
نیز هوایی که به وسیله کارمواد کاری آلوده شده است قسمتی از کابینت که در
برگیرنده فن انتقال دهنده هوا می باشد و نیز کانال انتقال هوا باید کامل
عایق بندی شده تا هوایی به آن وارد یا از آن خارج نشود . کابینت های کلاس
IIA به گونه ای طراحی شده اند که حدود 30 % هوا از کابینت خارج شده و
70% بقیه در درون کابینت گردش می کنند . بنابراین ورود هوا در قسمت جلوی
کابینت باید به گونه ای طراحی شود که توان جبران هوای خارج شده (30% ) را
داشته باشد . هوای وارد شده از قسمت جلو باید کاملاً با هوای خارج شده از
کابینت متوازن باشد در صورتی که مقدار هوای خروجی خیلی کم باشد در درون
کابینت فشار مثبت ایجاد شده که باعث حرکت ارگانیسم ها به سمت اپراتور
خواهد شد درصورتی که مقدار هوای ورودی خیلی کم تر از هوای خروجی باشد در
درون کابینت فشار منفی ایجاد می شود که این امر منجر به ورود هوای اطاق به
فضای کاری کابینت نشده و محیط کاری را آلوده می کند . کابینت های کلاس IIA
به هر چیزی که جریان لامینار هوا را مغشوش کند حساس هستند.
با توجه به این واقعیات که اولاً ورودی جلوی کابینت باید کوچک
بوده و ثانیاً 30% از هوای داخل کابینت در هر زمان خارج می شود مقدار هوای
مورد نیاز برای آزمایشگاهی که اینگونه کابینت را استفاده می کند بسیار کمتر
از آزمایشگاهی است که هود های مخصوص گازهای شیمیایی را استفاده میکند
خواهد بود . به گونه ای که برای یک کابینت کلاس IIA 4 فوتی 250 CFM هوا
لازم است در حالی که برای یک هود مخصوص گازهای شیمیایی با همین اندازه
CFM1000 هوا نیاز است . به علاوه درصورتیکه هوای خروجی کابینت مجدداً وارد
اطاق شود ( به خارج هدایت نشود )هیچگونه هوایی مورد نیاز نمی باشد .
کابینت های کلاس IIB
کابینت های کلاس IIB در چند مورد با کابینت های کلاس IIA تفاوت
دارند . دو اختلاف اساسی در مقدار هوای در گردش ( مقدار هوای ++ در گردش
درکابینت IIB از IIA کمتر است ) و هوای احاطه کننده محیط کاری داخل
کابینت می باشد که در نوع IIB هوای این منطقه کاملاً پاک می باشد.
همانند کابینت های کلاس IIA هوای وارد شده به کابینت بلافاصله به
داخل یک مجرا کشیده می شود . همراه با این هوا هوای فیلتر شده از بالا نیز
وارد این مجرا می شود که این جریان هوا از بالا مانع از ورود هوای اطاق
به محیط کاری می شود . مقدار هوای مورد نیاز این کابینت fpm100 می باشد .
هوای وارد شده به مجرا به قسمت زیرکابینت هدایت شده که درآنجا از درون
فیلتر HEPA عبور داده می شود . هوای پاک شده سپس از قسمت بالای کابینت وارد
یک منتشر کننده DIFFUSER می شود . نقش این منتشرکننده کاهش سرعت هوا به
حدود fpm 50 می باشد . همچنانکه گفته شد درقسمت بالای کابینت قرار داشته و
هوا پس از عبور از آن وارد محیط کاری داخل کابینت می شود. بیشتر این هوا
(70% آن) به عنوان هوای آلوده از شکاف های تعبیه شده درقسمت انتها از
کابینت خارج شده و وارد یک فیلتر HEPA دیگر می شود در حالی که 30% دیگر این
هوا مجدداً در کابینت گردش می کند.
نوع دیگری از کابینت ها کلاسIIB به گونه ای طراحی شده است که تمامی
هوای وارد شده به کابینت تنها یکبار درکابینت گردش کرده و سپس از طریق یک
فیلتر HEPA به بیرون رانده می شود . fpm 100 از هوای اطاق از ورودی جلو
کابینت وارد کابینت شده که آن مقدار هوا مانع از خروج هرگونه ارگانیسم یا
ذره ای از کابینت به بیرون می شود . این هوا از طریقی مجرا موجود در ورودی
کابینت به زیر کابینت انتقال یافته و به خارج هدایت می شود . برای ایجاد
هوای پاک درمحیط کاری کابینت هوا از یک مجرای دیگر که درقسمت بالای کابینت
قرار دارد به درون کابینت کشیده شده و پس ازعبور از یک فیلترHEPA وارد
محیط کاری شده و سپس از دو شکاف که در جلو و عقب قرار دارد خارج می شود
تمام این هوا پس از عبور از یک فیلتر HEPAبه بیرون فرستاده میشود.
از آنجا که در نوع کابینت هیچگونه گردش مجدد هوا وجود ندارد می
توان از آن برای بعضی کارهای شیمیایی استفاده شود هر چند باید اطمینان حاصل
کرد که فیلتر خروجی به علت انبار شدن مواد شیمیایی مسدود نشود . یکی
ازمشکلات اساسی همه کابینت ها ی کلاس II عدم موازنه بین هوای ورودی و هوای
خروجی می باشد ولی در مورد کابینت های کلاس IIB به علت استفاده از چند فن
دمنده ( BLOWER) مشکل بسیار جدی تر خواهد بود .
در جدول زیر مشخصات کلی کابینت های کلاس II به طور خلاصه بیان شده است .
کلاس II 2A 2B 2B (نوعی که تمام هوای وارد شده خارج میشود)
سرعت هوا در ورودی FPM 75 FPM100 Fpm100 (حداقل )
درصدی از هوا که مجدداً در سیستم گردش می کند . 70% 30% 0%
کیفیت هوای خروجی آلوده فیلتر شده آلوده شده ولی مجزا شده
مقدار هوای خروجی برای یک کابینت 4 فوتی CFM225 CFM 500 CFM 700
کابینت های کلاس III
کابینت های کلاس IIIکابینت های کاملاً بسته ای هستند که شخص تمامی
کارهای درون کابینت را از طریق دستکش های غیر قابل نفوذ بلندی که در قسمت
جلوی دستگاه تعبیه شده اند انجام می دهد . قبل از شروع کار مواد و وسایل
مورد نیاز در درون کابینت قرار داده می شوند یا از طریق یک دریچه با قفل
هوا air –lock وارد می شوند . برای خروج مواد از کابینت نیز می توان از یک
اتوکلاو دو درب یا از طریق یک دریچه با قفل هوا استفاده کرد.
کابینت های کلاس III برای کارهای بسیار خطرناک استفاده می شوند . به دلیل
آنکه این سیستم ها معمولاً به طور کامل بسته هستند نیاز به تهویه آنها
بسیار کم است . در یک نوع از این کابینت ها که توسط baker co of standford
ساخته می شوند که در آن هوای ورودی از یک فیلتر HEPA عبور داده شده و هوای
خروجی از درون ردیفی از فیلتر های HEPA با کارآیی بسیار بالا (x9999/99%
حذف ذرات) عبور داده می شود . فضای داخل کابینت باید کمی فشار منفی داشته
تا در صورت ایجاد هرگونه نشتی درآن چیزی از کابینت خارج نشود .
فیلتر های HEPA
تعریف پذیرفته شده فیلتر های HEPA به شرح زیر است .
یک کاغذ صافی با خشکی متوسط و دارای چین های فراوان که برای مدت
خاصی قابل استفاده بوده و دارای یک قالب محکم که تمام چین ها را در بر
میگیرد می باشد . حداقل کارآیی این فیلتر در حذف ذرات تولید شده با قطر
3/0 میکرون حاصل از دودDO 97/99% بوده و حداکثر افت فشار در هنگام پاک
بودن فیلتر یک اینچ آب باشد .
فیلتر HEPA یکی از اجزاء لاینفک کابینت های کلاس I و II بوده و
در بعضی از کابینت های کلاس III فیلترهای HEPA که در کابینت های کلاس II
به کار می رود بر اساس استاندارد ها Mil – f 51068 586 ساخته می شوند .
این فیلترها با چین خوردنهای ممتد کاغذ صافی روی یک صفحه محافظ ایجاد می
شوند کاغذ صافی از فیبرهای ساب میکرونی submicron در ماتریکسی از فیبرهای
بزرگتر به اندازه 5-1 میکرون و مقدار کمی از مواد متصل کننده ها ساخته می
شوند . کاغذ صافی حاصل کشننده بوده و در صورت استفاده غلط پاره یا سوراخ می
شود . کاغذ صافی توسط چسب به چهار چوب خود متصل می شود . سبب سخت شدن کاغذ
صافی شده و بنابراین عمل اتصال را مستعد پارگی و سوراخ شدن می کند در
صورتی که شکی در مورد سالم بودن فیلتر HEPA به وجود آید باید کار با آن تا
حصول اطمینان از سالم بودن آن متوقف شود.
یک فیلتر استاندارد با ابعاد 24×24 اینچ و عمق 7/8-5 اینچ دارای
ظرفیتی حدود cfm500 است . چنین فیلتری دارای سطحی از کاغذ صافی معادل 110
فوت مربع ( ( 110 sq.ftاست . در صورتی که این فیلتر با ظرفیت کامل کارکند.
هوا با سرعت fmp 5 در درون آب جریان یافته و سرعت هوای خروجی در حدود fmp
125 خواهد بود . در شرایط پاک مقدار افت فشار در طول فیلتر بیشتر از یک
اینچ آب نخواهد بود. در صورتی که افت فشار به 2 اینچ آب برسد فیلتر تعویض
شود.
از آنجا که سرعت مطلوب جریان لامینار در داخل کابینت کلاس II
مقداری کمتر از fmp 125 می باشد . از فیلتر های HEPA با ظرفیتی کمتر از
ظرفیت واقعی کار می کنند . به همین دلیل عمر آنها بطور قابل توجهی افزایش
می یابد. در درون فیلتر با مقاومت نسبت معکوس باسرعت حرکت هوا دارد و مقدار
ذرات جمع شده روی فیلتر مستقیماً مقدار هوا عبور کرده از فیلتر را کاهش می
دهد .
راه اندازی ، نگهداری و تأییدیه
مکان مناسب برای قراردادن کابینت های با جریان لامینار همانند
هودهای مورد استفاده برای مواد شیمیایی می باشد . بهترین محل قرار دادن
این کابینت انتهای آزمایشگاه و محل هایی است که رفت و آمد کمی در آنجا صورت
می گیرد . محیط اطراف کابینت را باید به دقت مورد بررسی قرار داد تا که
سرعت خروج هوا در خروجی های اطراف کابینت نسبت به قسمت جلوی آن کمتر باشد.
نصب و راه اندازی کابینت های ایمنی یک کارتخصصی می باشد . کابینت
باید پس از نصب امتحان شود تا در صورت وجود نشتی مشخص شود . حمل ونقل
کابینت یا حتی تغییر مکان آن در داخل اطاق می تواند باعث شکستن بعضی از
اجزاء یا اتصالات آن شود . نشان دادن این مطلب که تمام اتصالات فاقد نشتی
بوده و کیفیت کار سیستم تمام ضوابط ارائه شده توسط کارخانه سازنده را
برآورده می سازد. حاکی از سالم بودن کابینت خواهد بود وسایل مورد نیاز برای
بررسی صحت کابینت گران بوده و نیاز به تخصص و مهارت خاصی دارد و تعداد کمی
از آزمایشگاه ها و موسسات دارای چنین ابزاری هستند اما برای حصول از صحت
کابینت و سلامت استفاده کننده از آن بایست در هنگام نصب ، پس از هرگونه
جابه جایی و بطور متناوب ( مثلاً سالیانه یا پس از 1000 ساعت کار ) کار
کابینت توسط افراد متخصص بررسی و صحت آن تأیید گردد.
قرار داد خرید کابینت باید هزینه و اقدامات لازم برای نصب و راه
اندازی و سنت کابینت را نیز شامل شود. کمتر سازنده ای دارای امکاناتی برای
نصب و راه اندازی بوده و معمولاً برای نصب و راه اندازی باید با
پیمانکاران مستقل عقد قرار داد شود . معمولاً سازندگان قبل از دریافت وجه
باید منتظر بوده تا نصب و راه اندازی کابینت صورت گرفته و تأیید شود . تمام
این مسائل باید در قرارداد خرید قید شود . قبلاً گفته شد که هدایت کابینت
به بیرون اطاق ضروری نمی باشد اما به دلیل متعددی مطلوب است که این کار
صورت گیرد . دلیل اول این است که هر کابینتی ممکن است 100% فاقد نشتی
نباشد . برای مثال ممکن است در صبح کنترل شده و فاقد نشتی باشد ولی در اثر
حادثه ای در بعد از ظهر دچار نشتی شود . هرگونه ضربه یا استرسی می تواند
باعث آسیب و نشت در HEPA شود . در صورتی که خروجی کابینت به بیرون اطاق
هدایت شده باشد ، ارگانیسم ها نیز به بیرون از اطاق وارد خواهند شد . به
علاوه مواد و گاز های شیمیایی مانند فرم آلدئید در صورتی که کابینت به
بیرون اطاق راه نداشته باشد مستقیماً وارد اطاق خواهد شد. در بعضی
از کارهای تحقیقاتی از موارد کار سینوژن ، رادیو ایزوتوپ ها یا سایر موادی
که توسط فیلتر HEPA حذف نمی شود استفاده می شود که نباید در فضای اطاق
پراکنده شوند . در مواردی لازم است در هنگام کار با بعضی از ارگانیسم ها
حتی در صورتی که خروجی کابینت به بیرون هدایت می شود برای حذف ارگانیسم های
احتمالی خطرناک از شعله استفاده شود . کابینت های کلاس II فاقد فن خروجی
برای بیرون راندن هوای داخل سیستم می باشد و نیاز به فن خارجی دارند در
صورتی که خروجی کابینت از طریق سقف اطاق خارج می شود باید در پشت بام
ارتفاع لوله متصل به این خروج از قد یک فرد معمولی بلند تر باشد تا در
صورتی که افراد مسئول تعمیرات در پشت بام رفت و آمد می کنند خروجی کابینت
بالاتر از آنها قرار گیرد.
تعویض فیلتر آلوده HEPA باید توسط افراد آموزش دیده و مجرب صورت
گیرد تا احتیاطات لازم برای جلوگیری از آلوده شدن خود و محیط آزمایشگاه را
به عمل آوردند . در صورتی که احتمال ؛ آلودگی فیلتر به پاتوژن های انسانی (
یا پاتوژن های حیوانی از محل هایی که در رابطه با حیوانات کار می شود)
وجود دارد . باید آن را با احتیاط جدا کرده و مانند سایر مواد بیولوژیکی
آلوده و ترجیحاً با روش سوزاندن معدوم شود.
کابینت را باید به طور متناوب ضدعفونی کرد . استفاده از لامپ UV
در داخل کابینت برای ضدعفونی سطوح مناسب می باشد ولی هوای داخل را ضدعفونی
نخواهد کرد . پاک کردن سطوح به طور روزانه یا پس از پایان کار با ترکیبات
کلردار (مانند مواد سفید کننده ) توصیه می شود . ترکیبات چهار ظرفیتی
آمونیوم نیز اثر ضدعفونی کننده داشته به علاوه اینکه کمتر تحریک کننده
بـوده و اثرات تخریبـی بـر وسایل نیز ندارنـد . روش هایـی تـوسط انستیتو
ملی سرطان national cancer institute برای ضدعفونی کابینتها ارائه شده است
و به طور کلی این روش ها شامل بستن تمام مجاری و ورودی های کابینت و بخار
کردن فرم آلدهید خشک به گونه ای که غلظت آن در محیط به 5/8-7 گرم در متر
مکعب برسد می باشد . پس کابینت برای مدت 4 ساعت کاملاً بسته نگهداری می شود
. دمای محیط بین 25-20 درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود 70% حفظ شود . سپس
با روشن کردن سیستم پارافرم آلدئید را از محیط خارج کرده و کابینت باید
برای مدت 8 ساعت تهویه شود . البته به دلیل کار سینوژن بودن فرم آلدئید در
کار کردن با آن رعایت احتیاطات ضروری است.
